Toen de PVV 37 zetels haalde, plopte in Moskou de champagne. ‘Poetin heeft gewonnen in Nederland,’ riep de Russische journalist Kornilov triomfantelijk. Het was geen grap, het was alarmfase 1 voor Nederland. Terwijl Nederland draaide en keerde tijdens de kabinetsformatie, ging Rusland onverstoorbaar door met zijn vernietigingsoorlog in Oekraïne. Gelukkig kon Oekraïne zich redelijk verdedigen dankzij economische en militaire steun uit Japan, Europa en de Verenigde Staten. Tijdens de verkiezingen kwam de buitenlandse politiek nauwelijks ter sprake bij de politieke debatten. Tijdens de onderhandelingen hing de angst in de lucht. Zou de PVV Oekraïne voor de bus gooien? Een land dat vecht voor zijn bestaan. Of was het stilte voor de storm? Deze week maakte Geert Wilders bekend dat er volgens hem geen extra steun voor Oekraïne beschikbaar zal komen. Laten we niet om de hete brij heen draaien. Dit is hét moment van de waarheid voor de VVD, BBB en NSC. Geen omwegen, geen excuses. Dit móét een kabinetscrisis worden. Alles minder dan dat is een mes in de rug van Oekraïne.
Wilders kiest al jaren de kant van Moskou
Het thema Rusland achtervolgt Geert Wilders in feite sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, maar ook daarvoor eigenlijk al. In maart 2018 ging Geert Wilders naar Rusland toe. Niet om te pleiten voor de onmiddellijke medewerking van Rusland aan het MH17-proces, nee, Wilders zat daar om te pleiten voor het afbouwen van de sancties tegen Rusland en de banden met Moskou weer aan te halen. Dat bezoek zette kwaad bloed bij de nabestaanden van MH17. Ze voelden zich in de steek gelaten door een Nederlandse politicus die pleitte voor betere banden met het land dat hun geliefden uit de lucht schoot en het proces naar de daders al jaren saboteerde. En terecht. Wilders droeg zelfs een vriendschapsspeldje. Dit liet zien waar Wilders zijn loyaliteit lag en misschien nog steeds ligt. Follow the Money liet zien dat de PVV regelmatig contact had Leonid Slutsky, die een centrale rol speelt in het verspreiden van pro-Poetin-propaganda in Europa.
Over ruim een week wordt Donald Trump opnieuw president van de Verenigde Staten. De man wiens aanhangers op 6 januari het hart van de democratie bestormden, staat op het punt terug te keren als president van de Verenigde Staten. Door Trumps entourage en retoriek krijgt hij alle aandacht, terwijl de grote techbedrijven en hun miljardairseigenaren misschien wel een groter gevaar zijn voor de westerse democratieën. De meeste kritiek richt zich op Elon Musk, omdat hij erg op de voorgrond treedt in zijn steun voor Donald Trump. Mark Zuckerberg is helaas niet veel beter. De Facebookeigenaar kondigde aan te stoppen met factchecks. Dit is een desastreuze beslissing en werkt desinformatie in de hand. Dit roept de vraag op in hoeverre overheden sociale media moeten reguleren en desnoods juridisch moeten aanpakken. Als feiten er niet meer toe doen, sterven democratieën een stille dood.
Bijna drie jaar geleden viel Rusland Oekraïne met grof geweld binnen. Het was de grootste militaire operatie op het Europese continent sinds de Tweede Wereldoorlog. Het zal u misschien verbazen, maar Poetin dacht werkelijk dat een aanzienlijk deel van de Oekraïners zijn troepen met Russische vlaggetjes zou verwelkomen.
Poetin rekende op een triomf op zijn twintig jaar lange presidentschap, maar het werd een geopolitieke misrekening met historische proporties. Volgens Washington stierven er al meer dan 100.000 Russen voor Moskou’s imperiale fantasieën. Rusland had met deze weerstand geen rekening gehouden.
Wat volgde, waren gruwelijke (genocidale) oorlogsmisdaden: van Mariupol tot Bucha, van de executie van Oekraïense burgers en krijgsgevangenen tot de deportatie van Oekraïense kinderen. Dit roept de vraag op: waren deze oorlogsmisdaden onderdeel van een geplande massavernietiging of juist het gevolg van een mislukte invasie?
Het einde van het jaar nadert. De kerstdagen zijn achter de rug, het hertenbiefstuk is op, en we kijken vooruit naar het nieuwe jaar. Langzaam begint de vraag op te spelen: kopen we vuurwerk? En wat worden onze goede voornemens? Goede voornemens ontstaan doordat we terugblikken en reflecteren op het afgelopen jaar: wat ging goed, en wat ging minder goed? Dat geldt niet alleen voor ons persoonlijk, maar ook voor het geopolitieke jaar. Het was een bewogen jaar. Om het overzichtelijk te houden, bespreken we vijf gebeurtenissen die illustratief waren voor 2024.
Begin december heb ik een gastcollege gegeven aan de Haagse Hogeschool over spanningen in onze samenleving. Spanningen die Rusland actief aanwakkert. Toen ik op sociale media aangaf dat ik hierover een college had gegeven, stroomden de vragen binnen: “Is het ergens terug te kijken?” Helaas niet, moest ik toegeven. Wat ik wèl kan doen, is hier uitleggen wat ik tijdens dat college heb verteld. Dat Rusland onze democratische samenleving ondermijnt via hybride oorlogsvoering, bijvoorbeeld door desinformatie te verspreiden en sabotageacties uit te voeren tegen onze vitale infrastructuur. Oftewel, deze oorlogsvoering raakt jou direct in je persoonlijke leven. En daarmee is dit ook jouw oorlog. Of je dat nu wilt of niet.
Niet mijn oorlog
Veel mensen zeggen: “Dit is niet mijn oorlog.” Dat klinkt geruststellend, een manier om je af te sluiten van de horrorbeelden uit Oekraïne. Maar het probleem is niet zo simpel: dit is wèl jouw oorlog, en ik zal uitleggen waarom. Rusland ziet democratieën aan haar grenzen als een bedreiging voor haar huidige regime. Dat is de belangrijkste reden waarom Rusland Oekraïne binnenviel, maar ook ingreep om de revoluties in Belarus en Kazachstan in de kiem te smoren. Ruslands hele verhaal over de geschiedenis en de NAVO is niets meer dan een handige marketingtruc om de oorlog in Oekraïne mee te verkopen, zowel binnen als buiten Rusland. Helaas zijn er genoeg Nederlanders die erin trappen. U toch niet, mag ik hopen?
Twitter is Twitter niet meer, daarover zijn we het allemaal wel eens. Wat ooit een plek was waar journalisten met geïnteresseerden in discussie konden gaan, is nu een speelplaats voor geschreeuw, racisme en desinformatie. Je kunt Twitter niet openen zonder iemand tegen te komen die je de huid vol scheldt, of je ziet pornoachtige content. Zelfs een achtjarige kan dit zien. Het platform wordt steeds minder gebruikt, en dat is niet gek. Want zeg nou zelf: wie wil zijn vrije avond besteden om als pispaal te dienen? Mensen haken massaal af en zoeken naar alternatieven zoals BlueSky, Threads, of stoppen helemaal met sociale media.
Er was een tijd dat ik met plezier mijn ochtenden begon op Twitter. Het was een plek waar ik wat van kon leren of een leuke discussie kon voeren. Maar steeds vaker merk ik dat ik het platform met tegenzin open, vooral vanwege de negatieve reacties en het steeds polariserendere klimaat. Het probleem van Twitter reikt echter veel verder dan onze persoonlijke gemoedstoestand. Twitter tast zelfs de hoeksteen van onze democratie aan. In dit essay leg ik uit waarom.
Donald Trump weet hoe je de aandacht trekt. Met grote woorden en simpele oplossingen presenteert hij zichzelf als dé man die complexe problemen met één pennenstreek oplost. In 2016 won hij de verkiezingen met de belofte van de muur die Mexico zou betalen, zogenaamd als oplossing voor het migratievraagstuk. Onzin natuurlijk. De muur werd het symbool van grootspraak zonder resultaten.
Tijdens de afgelopen presidentsverkiezingen (november 2024) was het weer raak. Trump haalde opnieuw alle krantenkoppen met zijn uitspraak dat hij binnen één dag vrede in Oekraïne kon realiseren. Vrede? Binnen 24 uur? Met Poetin aan tafel? Dezelfde Poetin die Oekraïners constant ‘nazi’s’ noemt en via zijn staatsmedia genocidale retoriek verspreidt? Wat gebeurt er met de miljoenen Oekraïners in bezet gebied? Trump hoeft immers niet in een Russische dictatuur te leven. Terwijl Russische bommen nog dagelijks Oekraïense steden raken, denkt Trump dat een paar gesprekken met Poetin genoeg zijn om deze oorlog te stoppen. Of geeft hij Poetin gewoon zijn zin? In dit essay analyseren we Trumps ‘vredesplan’. Wat stelt hij precies voor? Hoe haalbaar is het? En wat zijn de gevolgen als deze plannen werkelijkheid worden?
Op dinsdag 5 november won Donald Trump de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het was geen nek-aan-nekrace zoals velen hadden voorspeld. Trump won vrij eenvoudig. Bijna direct volgde een leegloop van Twitter naar BlueSky. Niet zozeer dat er accounts werden opgeheven, dat gebeurde ook, maar vooral dat de engagement zich begon te verplaatsen. Mensen zochten naar alternatieven voor Twitter, weg van Musk en zijn platform, waar extreemrechts hoogtijdagen viert. Weg van oligarch Musk, die straks onderdeel wordt van de regering Trump. Sinds 2021 versla ik de oorlog in Oekraïne op Twitter. Dit jaar tikte ik de 14 duizend volgers aan, maar mijn bereik is sinds het uitbreken van de oorlog nog nooit zo laag geweest. Dan vraag je je af: heeft Twitter-duiding nog zin?
De overwinning van Trump leidt natuurlijk tot onzekerheid. Toch worden er nu direct vergaande conclusies getrokken. Bovendien was de regering-Biden allesbehalve gericht op een Oekraïense overwinning. Wat betekent een tweede termijn Trump voor Oekraïne?
Allereerst: Trumps retoriek
Trump staat bekend om zijn retorische vermogen. Denk maar aan zijn uitspraken als ‘we will build a wall and Mexico is gonna pay for it.’ Ook Trumps ‘vrede in 24 uur in Oekraïne’ lijkt op het eerste oog vooral retoriek. Maar wat heeft Trump precies gezegd? Trump heeft gezegd dat hij tijdens zijn presidentschap een goede relatie had met zowel Poetin als Zelensky. Hij zegt dat hij ze allebei aan tafel kan krijgen. Maar hoe dan?
Elke Amerikaanse verkiezing voelt als een zenuwslopende thriller voor Europa, alsof wij Europeanen zijn gereduceerd tot lijdend voorwerp in een nieuwe Tarantino-film. Met angst en beven hopen Europeanen dat de Amerikanen de ‘juiste’ president kiezen en dat Amerika niet vervalt in isolatisme. Nu Trump opnieuw president is geworden, toont dat opnieuw hoe ongezond Europa afhankelijk is van de Verenigde Staten voor hun veiligheid. Europese landen proberen nu eindelijk aan de noodzakelijke 2%-norm voor defensie-investeringen te voldoen, maar de roze olifant in de kamer blijft onbesproken: een Europees kernwapen.
