Duitsland wil het grootste leger van Europa worden. In Polen juicht men voor Duitse tanks aan de Russische grens. Sterker nog, Polen roept Duitsland actief op om militair leiderschap te tonen. Poetin en Trump krijgen het voor elkaar: ze laten het taboe van Duits militarisme als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Ze zouden genomineerd moeten worden voor de Karel de Grote prijs. Een jaarlijkse prijs voor mensen die bijdragen aan de Europese eenwording.
Als Duitsland de daad bij het woord voegt, zijn we getuige van een historische breuk. Een breuk die mede het gevolg is van het lompe gedrag van Trump en Poetin. Duitsland kon lang niet het sterkste leger van Europa hebben vanwege de schaamte van de Tweede Wereldoorlog. Het lag te gevoelig, vooral in Polen lag Duitse herbewapening enorm gevoelig. Maar onder druk wordt alles vloeibaar. Met dank aan Poetin en Trump wil Duitsland als motor van de Europese Unie, een geopolitieke rol van betekenis spelen. Maar in de geopolitiek anno 2025 tel je simpelweg niet mee zonder sterk leger. Daarom heeft Merz de ambitie om naast economisch ook militair mee te tellen. Met het Franse kernwapen als hypotheek.
In maart leek eindelijk de urgentie er te zijn in Europa. Trump legde namelijk een bom onder de Europese veiligheidsarchitectuur. Maar twee maanden later lijkt de urgentie alweer te zijn vervlogen. Trump wil nog altijd Oekraïne voor de bus gooien en Europeanen chanteren. Het is elke keer weer hetzelfde met EU-landen: er komt een crisis en je denkt, nu gaan ze eindelijk doorpakken. Maar vervolgens zakt de urgentie weg. Weliswaar worden er stappen gezet en dat is goed, maar niet de stappen die horen bij het huidige tijdsgewricht.
Historicus zijn is een vak. Punt. Helaas menen bepaalde theatermakers en hobbyisten al historicus te zijn nadat ze een paar uur een YouTube-filmpje of archiefstuk hebben bestudeerd. Het is kenmerkend voor onze tijd. Maar een historicus moet veel meer kunnen. Een historicus beoordeelt de bron vanuit de tijd zelf. Een historicus schept de historische context en een historicus maakt onderscheid tussen een primaire en secundaire bronnen. Dit zijn allemaal voorbeelden van systematische bronkritiek die historici toepassen. Daarom mag geschiedenis zich een wetenschappelijke discipline noemen.
Deze methodiek onderscheidt de hobbyist of activist van de professional. Uiteraard zijn er hobbyisten die een vergelijkbare methodische beoordeling toepassen als het gaat om bronkritiek. Helaas is het de uitzondering op de regel. In de wereld anno 2025 lijkt wetenschap een van de zeventien miljoen meningen in Nederland. Ik bak iedere avond mijn eigen brood, toch zou het wat potsierlijk zijn als ik mezelf bakker zou noemen, nietwaar?
Gisteren verbaasde Vladimir Poetin vriend en vijand door plotseling aan te kondigen dat hij ineens wel bereid zou zijn om te onderhandelen. Dat klinkt natuurlijk goed, maar is het ook goed nieuws? Wat is de inzet van Rusland? En is deze verenigbaar met de belangen van Oekraïne? Allereerst, in deze analyse zal centraal staan wat Rusland en wat Oekraïne uit de onderhandelingen willen halen en hoe we ‘Ruslands bereidheid tot onderhandelen’ moeten interpreteren. Is dit een serieuze poging van Rusland of niet?
Het verleden heeft laten zien dat Rusland een voorkeur heeft voor bevroren conflicten. Zo heeft Rusland verschillende conflicten weten te bevriezen om ze later weer te laten ontdooien wanneer het ze goed uitkwam. Een voorbeeld hiervan is het conflict met Georgië. Bijvoorbeeld Abchazië & Zuid-Ossetië. In de vroege jaren negentig hielp Rusland deze republiekjes om een autonome status te verkrijgen. Maar toen het Rusland uitkwam, lieten ze de spanningen weer oplopen, waarmee in 2008 de Russisch-Georgische oorlog kon worden gelegitimeerd.
Vandaag is het 9 mei. In Moskou rollen de tanks weer over het Rode Plein om de overwinning op het nazisme te vieren. Het is me een doorn in het oog. Het is zeker goed dat we stilstaan bij de overwinning op het fascisme, want de Sovjetunie heeft grote offers gebracht. Maar de Russische oorlogshandelingen in Oekraïne roept bij veel mensen associaties op met nazi-Duitsland. En geef ze eens ongelijk: de oorlogsmisdaden in Bucha en Marioepol, de ontvoeringen van duizenden kinderen en het verkrachten van vrouwen roept dit bij velen op. De Tweede Wereldoorlog spreekt simpelweg tot de verbeelding.
Rusland schiet al drie jaar lang bommen af op Oekraïense ziekenhuizen. Maar nu willen ze wél een feestje vieren om stil te staan bij de overwinning op nazi-Duitsland. Ik begrijp dat u, net als ik, daar een nare smaak van in de mond krijgt. Het is cynisme ten top. Het kenmerkt Rusland anno 2025.
Er bestaat een hardnekkig misverstand over de oorlog in Oekraïne. Namelijk dat deze over Oekraïne zou gaan. De oorlog gaat namelijk over Rusland. Rusland heeft last van een minderwaardigheidscomplex. Dat Rusland niet langer een grootmacht is, komt door het Westen. Vindt u dit een opmerkelijke constatering? Als je naar Ruslands uitspraken kijkt, dan is dat wel hoe ze er vaak naar kijken. Want het ligt nooit aan henzelf.
In de wereld anno 2025 gebeuren er genoeg erge dingen, dus is er geen tijd voor klimaathobby’s. Klimaatactivisten worden er vaak van beschuldigd te veel vrije tijd te hebben. Of hun zorgen zouden voortkomen uit wit privilege. Dit is het veelgehoorde rechts-populistische frame om een valse tegenstelling neer te zetten. Je zet je in voor het klimaat óf voor Oekraïne in hun strijd tegen Rusland.
Maar wie over de grenzen kijkt, ziet overstromingen in India en klimaatrampen die juist de armste delen van de wereld keihard treffen. Ook in Europa voltrekt zich een grote klimaatramp. Naast de gruwelijke oorlogsmisdaden is de klimaatschade in Oekraïne enorm. Oekraïne zelf schat de klimaatschade op zo’n 85 miljard dollar. Experts verwachten dat dit bedrag oploopt zolang de oorlog voortduurt. Klimaatschade aanpakken is ook essentieel voor de wederopbouw van het land. Toch krijgt de milieuschade in Oekraïne nauwelijks aandacht en dat is hoe dan ook een probleem.
Vandaag is het 4 mei. We herdenken de oorlogsslachtoffers en vooral de Nederlandse slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust in het bijzonder. Elk jaar horen we het: “Dit nooit meer.” Het is niet alleen een belofte. Het is ook een morele plicht waar naar gehandeld moet worden. Nooit meer een dictator die de landsgrenzen met een pennenstreek verandert. Nooit meer bombardementen op steden en ziekenhuizen. Nooit meer deportaties of kinderen die bij hun ouders worden weggehaald. Toch is dat precies wat er nu gebeurt. Rusland brengt Oekraïense kinderen onder bij Russische ‘pleegouders’ en China plaatst Oeigoeren in ‘heropvoedkampen’, althans zo noemt China het. Vandaag de dag zijn er nog tal van andere schrijnende voorbeelden.
‘Dit nooit meer.’ Het klinkt zo krachtig op 4 mei. Maar deze woorden dreigen hun waarde te verliezen als Europeanen de daad niet bij het woord voegen. ‘Dit nooit meer’ gaat niet alleen over de Holocaust. Het gaat over patronen die dit mogelijk maakten en daar moeten we het over hebben.
Ik krijg de laatste tijd veel reacties onder mijn posts dat de oorlog in Oekraïne zou zijn begonnen “omdat de NAVO Rusland zou hebben ‘geprovoceerd’. Om een NAVO-toetreding van Oekraïne te voorkomen, zou Rusland Oekraïne zijn binnengevallen.” Sommigen zullen misschien zeggen: negeer dit soort retoriek, maar het is een veelgehoord argument en dus tijd om deze gedachtegang nader te behandelen.
Met de dag neemt het risico toe op een militaire confrontatie tussen twee kernmachten. U merkte er waarschijnlijk niets van. Onze talkshows hadden andere prioriteiten. Het nieuwe Koningslied was belangrijker. Althans, dat vond de redactie van Bar Laat.
