“Wie sneuvelt in de strijd om het heilige land, wordt van alle zonden gezuiverd en treedt rechtstreeks het paradijs binnen.”
U denkt wellicht dat ik hier de leider van Al-Qaida citeer. Maar dit komt toch echt uit de mond van de Russische patriarch Kirill. Sterven voor Rusland is geen verlies, maar verlossing. Een paspoort naar de hemel. Aldus de patriarch.
Dit is niet alleen Poetins oorlog. Dit is Ruslands oorlog. Meer dan de helft van de Russen vindt dat Oekraïne van hen is en dat het als onafhankelijk land simpelweg niet hoort te bestaan. Poetin noemde de Oekraïense staat zelfs een historische vergissing.
Maar maak je geen illusies. Mocht Poetin morgen van de trap vallen en zijn nek breken, dan stopt deze oorlog niet. Het Oekraïense luchtafweer zal ook dan, nog dagelijks overuren draaien.
Maar als je het commentaar in Nederland hoort, dan lijkt het alsof enkel Poetin en de elite in Moskou schuldig zijn aan de oorlogsmisdaden, en niet de Russische bevolking.
Voor dit artikel sprak ik met Oksii, een Oekraïense die via sociale media fondsen werft voor Oekraïne en daarnaast Russische mythes bestrijdt.
Stelt u zich eens het volgende voor: een president die zelf bepaalt welke journalisten vragen mogen stellen en wie niet. Een president die beslist welke demonstraties legaal zijn en welke niet. Deze president zegt hardop dat hij buurlanden goedschiks of kwaadschiks wil inlijven. U denkt vast dat ik het over Vladimir Poetin heb. Maar nee. Dit keer moeten we het echt over Donald Trump hebben.
En wij Europeanen en vooral Oekraïners betalen daarvoor de prijs
We richten ons op de onderhandelingen tussen Rusland en de VS om een einde aan de oorlog in Oekraïne te maken. Dit gaat niet om Oekraïne, maar om de post-1945 wereldorde die in drie weken aan flarden is geschoten. We kunnen het ons niet voorstellen, maar oorlog was nog nooit zo dichtbij.
Zoals gezegd: dit gaat niet om Oekraïne, hoewel er over de ruggen van 40 miljoen Oekraïners wordt onderhandeld. Dit gaat om de wereldorde die we sinds 1945 kenden. Die bestond uit regels, waarbij internationaal recht het uitgangspunt was en schendingen de uitzonderingen.
Mensen willen doorgaan met een wereld die er niet meer is
Ik vrees dat het besef nog niet helemaal is ingedaald. Wij Europeanen (op Joegoslavië na) hebben vrede gekend sinds 1945. Onze welvaart is opgebouwd na de verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog. Onze veiligheid is sindsdien gegarandeerd door de Verenigde Staten en haar atoomparaplu. Wat er nu gebeurt, namelijk dat de Verenigde Staten goede banden met Rusland aanhalen, is een fundamentele breuk. Niet omdat het Rusland is, maar omdat Rusland een vijand is van die internationale rechtsorde en al deze principes aanvalt.
De consequenties en het besef daarvan willen veel politici en bestuurders nog niet in het openbaar erkennen. Maar in feite komt het hierop neer: de VS schofferen alle Europese belangen en willen een deal met Rusland sluiten, in de hoop daarmee een vuist tegen China te maken. Trump zal bedrogen worden door Poetin.
Rusland is eigenlijk een soort detective. Ze sporen altijd wel ergens ‘nazi’s’ op. Geheel toevallig vindt Rusland deze ‘nazi’s’ altijd in landen die willen breken met Poetins staatsmodel. En geheel toevallig is Rusland er altijd als de kippen bij om die landen van hun ‘nazi’s’ te ‘bevrijden.’ Met een naziprobleem heeft Moskou overigens geen enkel probleem: het steunt openlijk de AfD. Deze partij vindt dat Duitsland geen schaamte hoeft te hebben voor haar naziverleden. Ook bij het Russische huurlingenleger, de Wagnergroep, melden zich vooral criminelen en doorgewinterde neonazi’s aan. De oorlog in Oekraïne draait dus allesbehalve om ‘neonazi’s’. Wie de oorlog in Oekraïne dus echt wil begrijpen, zal moeten uitzoomen. De oorlog in Oekraïne gaat namelijk niet om Oekraïne, maar om Rusland.
In april 1945 kwamen diplomaten uit 50 landen bijeen in San Francisco om de basis te leggen voor een nieuwe wereldorde. Het Europese continent had twee wereldoorlogen en de Holocaust meegemaakt. Ook buiten Europa, zoals in China en Korea, had de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog diepe wonden geslagen. De wereld had behoefte aan vrede en stabiliteit. De Volkenbond die opgericht was na de Eerste Wereldoorlog, was de voorloper van de Verenigde Naties. En toch kon de Tweede Wereldoorlog niet voorkomen en dus was er behoefte aan een internationaal instrument die vrede kon waarborgen en mensenrechten beschermen. Vanuit deze gedachtegang ontstond de Verenigde Naties, waarin mensenrechten en het tegengaan van expansiedriften centraal kwamen te staan. Anno 2024 is het echter de vraag of de Verenigde Naties nog steeds die rol kan vervullen. Misschien blijkt de Verenigde Naties een instrument van de twintigste eeuw te zijn geweest.
Poetin staat erom bekend een loopje met de geschiedenis te nemen. U heeft hem vast wel eens horen zeggen dat de NAVO niet had mogen uitbreiden. Volgens Rusland zou de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, James Baker, in 1990 aan Gorbatsjov hebben toegezegd dat dit niet zou gebeuren. Dit zou de Amerikaanse Minister hebben gedaan toen de Sovjet-Unie akkoord ging met de hereniging van Duitsland in 1990. Toch zijn in 2024 verschillende landen ten oosten van Duitsland NAVO-lid geworden. Russische propagandisten gebruiken dit om te beweren dat het Westen Rusland zou hebben bedrogen. Maar is dat wel waar? Heeft de NAVO echt een belofte gedaan, of is dit Russische fake history? En wat was de context waarin Baker deze woorden zou hebben uitgesproken? In dit artikel duiken we in de historische achtergrond van deze ‘belofte’.
Op 24 februari 2022 was de hele wereld in shock: Rusland was Oekraïne binnengevallen met ongekend oorlogsgeweld. Dit was de grootste militaire operatie sinds de Tweede Wereldoorlog op het Europese continent. Vaak wordt er gesproken over het Westen tegenover Rusland, maar ook voor Japan was de oorlog in Oekraïne een keerpunt. In Japan betekende dit ook een U-turn in de bilaterale relaties met Moskou. Ik sprak met Casper Wits, japanoloog, sinoloog en universitair docent Oost-Azië Studies aan de Universiteit van Leiden over hoe Japan zich betrokken voelt bij de oorlog in Oekraïne. En kunnen wij, Europeanen ook iets leren van Japan?
Gisteren viel Israël de Russische luchtbasis Hmeimim in Syrië aan. Deze basis was in 2015 cruciaal voor Rusland om het Assad-regime te redden. Ondanks de Russische rode lijnen besloot Israël om deze vliegbasis aan te vallen, omdat Iran er ook vliegtuigen stationeerde. De Israëlische aanval laat zien dat de belangen van Israël en Rusland elkaar steeds meer beginnen te snijden. De vraag is hoe lang Israël zijn voorzichtige beleid ten aanzien van Rusland kan volhouden.
De oorlog duurt nu al 2,5 jaar (of eigenlijk al tien jaar sinds de annexatie van de Krim). Na aanvankelijke terughoudendheid besloot het Westen Oekraïne te steunen. Eerst met stingers en kogelvrije vesten, daarna volgden HIMARS- en Patriot-systemen. Vervolgens ontstond de discussie over tanks en F-16s. Natuurlijk ben ik tevreden met deze leveringen, want zonder deze wapens zouden er nog veel meer Oekraïense doden te betreuren zijn geweest. Toch blijf ik kritisch. Wat ontbreekt, is een bredere discussie over ons Oekraïnebeleid, niet alleen in Nederland, maar in het hele Westen. We leveren wel wapens, en dat is goed, maar fundamentele vragen over onze Oekraïnestrategie worden niet gesteld. Kunnen we enkel met wapenleveranties Rusland dwingen tot concessies, of is er meer nodig?
