Rusland wil de Oekraïense staat vernietigen
Het gaat Rusland niet om de Russischtaligen. Het gaat Rusland niet om de ‘denazificatie’ van Oekraïne. En het gaat Moskou ook niet om de NAVO. De oorlog in Oekraïne gaat namelijk niet om Oekraïne. De oorlog gaat over Rusland. Over hoe Rusland zich moet verhouden in een wereld waarin het niet langer een wereldmacht is.
Rusland accepteert niet dat Oekraïners geen Russen zijn. Rusland lijkt de Oekraïense cultuur te willen vernietigen. Dat is de conclusie die ik in maart 2022 helaas heb moeten trekken. Dat is de conclusie die u ook zou moeten trekken. Sla Poetins essay uit 2021 erop na. Daarin wordt niet gesproken over de NAVO, maar over dat Rusland en Oekraïne één natie zijn. En dat herhaalde Poetin afgelopen vrijdag nog eens. Maar dan als rechtvaardiging om heel Oekraïne te bezetten. Niemand kan in Poetins hoofd kijken. Maar gezien het Russische handelen (het de-Oekraïniseren van bezet gebied) lijkt het doel helder te zijn: Rusland wil de Oekraïense staat zoals we die kennen vernietigen en Oekraïners russificeren.
Poetins essay
U mag het altijd met mij oneens zijn. Daarom raad ik mijn voor en tegenstanders aan om Poetins essay terug te lezen. Het geeft een goed inkijkje in zijn wereldbeeld. Poetin claimt dat er een enorm hechte band bestaat tussen de Oekraïense, Russische en Belarussische natie. En dat dit verbond wordt ondermijnd door externe krachten. De oplettende lezer weet dat hiermee naar de Verenigde Staten wordt gewezen.
Poetins essay gaat helemaal terug naar de negende eeuw. Naar de oprichting van de Kievse Roes. Een middeleeuws vorstendom dat het Orthodoxe christendom tot staatsgodsdienst maakte. Een belangrijk ijkpunt in Ruslands hedendaagse staatsideologie. Poetin werpt zich op als verdediger van het christendom en traditionele waarden. Rusland claimt de opvolger van de Kievse Roes te zijn. Maar die claim wordt betwist door Oekraïne. Kyiv was immers de hoofdstad van de Kievse Roes, terwijl Moskou nog een moeras was.
In zijn essay schetst Poetin hoe Oekraïne en Rusland een eenheid waren. Maar dat die gezamenlijke geschiedenis in feite een tragedie is. Steeds zijn er kwaadwillenden die Oekraïne van Rusland wilden ‘afpakken.’ En u raadt het al, volgens Poetin, gebeurt dit nu opnieuw. Poetin lijkt Oekraïne als zijn bezit te beschouwen.
Minder strategisch, meer ideologisch
Poetins wereldbeeld krijgt in de media minder aandacht, dan zou moeten. Het is namelijk belangrijk om Poetins wereldbeeld te begrijpen. Het beeld bestaat dat Poetin een tactisch meesterbrein zou zijn. Dat is maar de vraag. Rusland lijkt primair ideologisch te handelen. Strategische doelstellingen zijn dienstbaar aan de ideologische doelstellingen. Het lijkt vooral om de russificatie te gaan. Ook economische belangen, zoals de zeldzame aardmineralen, de zwarte aarde en gasvoorraden die in Oekraïne liggen, lijken ondergeschikt aan de russificatie te zijn. Wat we zien gebeuren, is dat Rusland ideologie prefereert boven strategie en economie. Vanuit economische redenen zou je immers deze oorlog allang niet meer moeten voeren. De schade voor Rusland is enorm. Vooral op de middellange termijn. Toeristen slaan Sint-Petersburg over op hun Oost-Europareis. En ook het gebied dat Rusland heeft bezet of onder vuur neemt, heeft ongekend veel schade geleden. Denk alleen al aan het herbouwen van alle dorpen en steden en vooral aan het onklaar maken van niet ontplofte bommen en granaten. Dat kost decennia. Veel van de landbouwgrond is voor jaren verloren gegaan.
Historisch revanchisme
Rusland wordt namelijk gedreven door historisch revanchisme. Rusland ziet het einde van de Koude Oorlog als een vernedering. Vergelijkbaar met hoe nazi-Duitsland dit zag in de jaren dertig.
Hubert Smeets noemde in zijn boek de Wraak van Poetin dit het Russische Versailles. De dolkstootlegende uit het interbellum speelt ook in Rusland een rol. Nazi-Duitsland zag mensen die met het Verdrag van Versailles hadden ingestemd als verraders.
Met name mensen van Joodse afkomst.
In Rusland waren het niet de Joden, maar de liberalen onder Gorbatsjov die het moesten ontgelden. Anders dan in het West-Europa wordt Gorbatsjov in Rusland als een verrader gezien. In Oost-Europa zien ze hem overigens als imperialist en als tsaar.
Praktische voorbeelden
Dat Rusland bezig is om de Oekraïense identiteit uit te wissen valt lastig te ontkennen. Het Russische handelen in de bezette gebieden laat dit immers zien. Rusland verbrandt Oekraïense boeken, mensen met Oekraïense tatoeages werden geëxecuteerd en hele dorpen en steden gaan tegen de vlakte. Dat laatste wordt vaak gezien als onderdeel van de oorlogshandelingen, maar er ligt ook een ideologische motivering aan ten grondslag. Als hele dorpen moeten worden herbouwd, is daarmee ook de jeugdherinnering aan jouw woonplaats, als Oekraïense burger dus verdwenen.
Tot slot probeert Rusland met deportaties Oekraïense kinderen te russificeren. Door ze op hele jonge leeftijd onder Russische gastgezinnen te plaatsen, is de russificatie zeer effectief. Het Internationaal Strafhof is om deze redenen een zaak tegen Poetin begonnen vanwege genocide.
Etnocide
Toch is het patroon van de Russische misdaden vooral gericht op de culturele identiteit van Oekraïne. De vernietiging begeeft zich niet langs etnische lijnen, maar via culturele waarden. Zo richt Rusland na een bezetting van een dorp of stad zich steevast op bibliotheken en musea om alles wat herinnert aan de Oekraïense cultuur en geschiedenis te vernietigen. Het verbranden van boeken en verwoesten van musea dient geen strategisch doel.
In tegenstelling tot genocide, zijn er etnocide geen specifieke internationale wetten. Het valt dus onder ‘misdaden tegen de mensheid.’ Dat maakt het niet minder erg. Etnocide is namelijk de bewuste vernietiging van een cultuur. Dat gaat niet alleen om materiële vernietiging, ook mensen die een bepaalde cultuur of identiteit aanhangen moeten eraan geloven.
Kleur bekennen
Kortom, gezien Ruslands handelen in de oorlog lijkt het primaire doel van Rusland koloniale bezetting en russificatie te zijn. Niet de Russischtaligen en niet de NAVO. Rusland is bezig bezet-Oekraïne te russificeren. Dat is een pijnlijke conclusie. Maar het gebeurt wel. In die zin verschaft Poetins uitspraak duidelijkheid. Poetin vindt dat Rusland en Oekraïne één natie zijn en dat Rusland daarom heel Oekraïne moet bezetten. Het laat zien dat een potentiële wapenstilstand een tussenfase voor Rusland is. Geen einddoel. Europese regeringsleiders zullen naar die wetenschap moeten handelen.
Maar westerse politici duiken al drie jaar voor die ene vraag: zijn Europese landen bereid om Oekraïne de middelen te geven om Rusland te verslaan? Of blijven ze net genoeg geven zodat Oekraïne het net kan overleven? Het zijn vragen waar wij als Europeanen een moreel antwoord op moeten hebben. Aanmodderen en doorgaan op deze voet is ook een keuze. Een keuze die Rusland zal bevallen.
Over de auteur
Het op de voet volgen van Oekraïne kost tijd. Door niet in vaste dienst te zijn, ben je helemaal vrij in je onderwerpkeuze, stijl en lengte. Hierdoor kan ik Oekraïne, geopolitiek en vooral de (Oost-Europese) geschiedenis onder de aandacht houden. Als u het belangrijk vindt dat Oost-Europa én Oekraïne onder de aandacht blijft, dan kunt u met een (kleine) donatie of abonnement mijn werk mede mogelijk maken. Via mijn nieuwsbrief kunt u per mail updates krijgen over mijn analyses.