Trump’s NAVO is niet de onze: het is tijd voor plan B
Soms zie je iets gebeuren waarvan je meteen voelt: dit is groter dan het moment zelf.
Dat had ik bij de ontmoeting tussen Trump en Zelensky in de Oval Office, afgelopen februari (2025). Het was niet één zin, één blik of één gebeurtenis. Nee. Het zat in de houding, in de spanning in de kamer, in de pijnlijke stiltes. Je zag de breuk ontstaan. En je wist: dit gaat de geschiedenisboeken in. Tarantino had het script kunnen schrijven. En er een Oscar mee kunnen winnen.
Trump ziet de NAVO niet als een gemeenschap van waarden
Sinds Trumps aantreden als president, zaait hij voortdurend twijfel over de NAVO. Maar voor wie denkt dat Trump de NAVO zal opblazen heb ik slecht nieuws. Zo spectaculair zal het niet gaan. Voor Trump is de NAVO geen verbond van waarden, maar een verlengstuk van MAGA. Hij blaast niets op, ondanks zijn grote woorden. Nee, hij dooft het ideologische vuur. Voorheen stond transatlantisme gelijk aan liberale en democratische waarden, dat is niet langer het geval. Toch zal Trumps houding ten aanzien van de NAVO geen schokgolf teweegbrengen. Was dat maar zo. Nee, eerder een langzaam verval. Een verval waarin de NAVO nog wel macht uitstraalt, maar geen ideologische richting meer heeft. En wat is macht zonder waarden en morele overtuiging? Geopolitiek gaat altijd over waarden, opvattingen, maar uiteraard ook over belangen. Wat resteert is een alliantie zonder moreel anker. Een kapitein zonder kompas. Zonder kaart. En zonder bemanning die hem of haar wil volgen.
Vechten voor vrijheid en democratie
Oekraïne vecht niet alleen voor zijn grondgebied. Ze vechten voor een idee. Voor vrijheid. Voor internationaal recht. Voor een orde waarin democratie meer is dan een vlag. De steun aan Oekraïne komt voort uit overtuiging. Uit liberale verbondenheid. Die les heeft Japan beter begrepen dan de meeste West-Europese landen. Omdat ze in Japan en ook in Zuidoost-Azië weten: als Oekraïne valt, dan is Taiwan de volgende. En precies die overtuiging ontbreekt bij velen in het Westen. Alsof we pas zien dat er brand is als de eerste vlammen onze tuin bereiken, terwijl het huis van de buurman dan al lang in vuur en vlam staat.
Er zijn brandblussers nodig. Net als in 1815.
Op 26 september 1815 waren het de conservatieve monarchieën van Oostenrijk, Pruisen en Rusland die uit angst voor de Franse Revolutie (1789) de Heilige Alliantie sloten. Zo konden zij gezamenlijk opstanden neerslaan. Vooral liberale revoluties. De ironie is dat het vandaag juist liberale democratieën zijn die zich zouden moeten verenigen. Geïnspireerd op de Heilige Alliantie om de liberale wereldorde te beschermen. Niet na de executie van een koning, zoals Lodewijk XVI, maar na een Russische aanval op de internationale rechtsorde. In Oekraïne. En door middel van hybride oorlogsvoering probeert Rusland democratieën van binnenuit te verzwakken en te destabiliseren. De NAVO onder Trump beschermt allang die rechtsorde niet meer.
De NAVO is niet instaat adequaat te opereren tegen hybride oorlogsvoering.
We kennen het allemaal: Artikel 5. Een aanval op één, is een aanval op allen. Maar wat als je niet zeker weet of het een aanval is? Wat als het internet uitvalt? Wat als er brand is in een van de grootste wapendepots van Europa? Dàt is hoe NAVO-landen vandaag de dag worden aangevallen. Niet met een oorlogsverklaring, maar via het grijze gebied. En daarin voelt de NAVO zich onmachtig. De NAVO werd destijds in 1949 opgericht om grote legers als de Sovjetunie af te schrikken. Maar de vijand van nu komt via het achterraam binnen. Niet met bommen (afgezien van Oekraïne), maar met kabels, scharen, schermen, maskers en met Igors en Olga’s die zich online uitgeven voor Peter en Marjolein. En dan merk je: tanks helpen niet tegen trollen. Maar trollen kunnen wel voorkomen dat er nieuwe tanks gebouwd worden.
De vijand komt via de router binnen
De NAVO is gebouwd om tanks en raketten te stoppen. Maar niet om deze trollen te stoppen. Niet om provocateurs te bedwingen en brandstichters en saboteurs in de kraag te vatten. Rusland weet dat. Daarom komt de aanval niet via de voorpoort, maar via de router. Dat is de oorlogsvoering van de 21e eeuw. Daarop heeft de NAVO geen antwoord. Pas als we intern voldoende zijn verzwakt en gedesillusioneerd, pas dan komt de daadwerkelijke aanval. En dan zijn we totaal onvoorbereid. Daarom hebben Europeanen belang bij een nieuwe alliantie die onmiddellijk kan reageren. De NAVO voor een grote oorlog en de Liberale Alliantie tegen hybride gevaren. Noem het Plan B, maar misschien beter nog Plan A.
Het is tijd voor een liberale alliantie
We leven niet meer in de tijd van hoop onder Obama. De post-Koude Oorlog is voorbij. Kapot. Over en uit. En wie dat nog niet doorheeft, zit te kaarten op de Titanic. De wereld van vandaag lijkt namelijk verdacht veel op die van na 1815. Toen de koningen zich verenigden tegen liberale en democratische revoluties. Nu zijn het de democratieën die zich moeten verenigen tegen autocraten. Van Brussel tot Tokio. Van Londen tot Ottawa. Van Seoel tot Canberra. Van Kyiv tot Wellington. Niet met een Heilige Alliantie tegen vrijheid, maar een Liberale Alliantie om die vrijheid te beschermen. Dat doe je niet alleen binnen de eigen landsgrenzen. Want Poetin, Xi en consorten vallen ons niet frontaal aan.
Nog niet.
Ze ondermijnen ons eerst van binnenuit. Met twijfel en chaos willen ze dat mensen op den duur niets meer geloven en gedesillusioneerd raken. We hoeven de oorlog niet te verliezen om de democratie kwijt te raken. Als niemand meer in de feiten en de waarheid gelooft, sterft een democratie vanzelf af.
Over de Auteur
Ik ben Hidde Bouwmeester, historicus en publicist. Ik schrijf over Oost-Europa, geopolitiek en geschiedenis.
Mijn stukken zijn bedoeld voor wie verder wil kijken dan de krantenkoppen. Voor wie context zoekt. En voor wie beseft dat goede analyse begint bij grondig onderzoek of een goed boek.
Waardeer je dit werk? Met een donatie of abonnement maak je onafhankelijke journalistiek mogelijk. Want voor geopolitiek bestaat er geen komkommertijd.