Waarom het voorbarig is om de NAVO-top een succes te noemen.
De NAVO-top werd als een succes gepresenteerd. Maar was dat het ook? Het beeld dat naar buiten kwam was dat alles koek en ei was. Dat is maar de vraag.
De NAVO-top deed mij enigszins denken aan het begin van Het Diner van Herman Koch. Iedereen wist dat er een moord was gepleegd, maar tijdens Het Diner mocht er aanvankelijk niet over gesproken worden. De NAVO-top wekte bij mij een vergelijkbare setting op. Het leek alsof de harmonie bepalend was en daardoor controversiële onderwerpen werden vermeden. De vraag is of dat in het belang van de alliantie is.
Als historicus leer je ook om te letten op dingen die juist niet worden gezegd.
Over de onzekerheid van Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne daarover werd niet gesproken. Trump schortte de Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne in maart (2025) tijdelijk op. Ook over het feit dat Trump Amerikaanse troepen uit Europa wil terugtrekken daarover werd evenmin gesproken. Althans niet in de openbaarheid. Terwijl de alliantie het juist over deze vragen zou moeten hebben op zo’n belangrijke top.
Tekens des tijds
Want wat is er aan de hand? De democratie, rechtstaat en vrije pers in Amerika staan onder druk, stellen onder andere Steven Levitsky, Lucan Way en Daniel Ziblatt. Bovendien werd Associated Press een tijd lang geweerd van de persconferenties van Trump. En dat kan gevolgen hebben voor de NAVO.
De NAVO is opgericht om expansionisme te bestrijden. Maar kan dat nog wel? Kan dat op het moment dat de Amerikaanse president openlijk filosofeert over de inname van Groenland (van notabene bondgenoot Denemarken) en de bezetting van die andere bondgenoot Canada? De NAVO-top moest naar buitenuit als een succes worden gepresenteerd.
Maar de grote vraagstukken waar de NAVO mee te kampen heeft, die werden uit de weg gegaan. Het klopt dat Trump zijn Europese bondgenoten niet openlijk beledigde of kleineerde. Maar mag je dat dan een succes noemen? Trump werd met alle egards behandeld. Sterker nog, hij werd bijna als koning behandeld. Maar werkte het? Natuurlijk, het gaat om het doel, maar is het doel wel bereikt? Dat is echter de vraag.
En Europa dan?
De nieuwe NAVO-norm is uiteindelijk gehaald. Dat zou je een succes kunnen noemen. Toch? Dat hangt ervan af. De voornaamste reden om meer aan defensie uit te geven is te zorgen dat Europeanen enerzijds hun defensie op orde hebben en anderzijds dat ze ook zonder de Verenigde Staten hun eigen continent kunnen verdedigen. Nu leunen Europeanen veelal op de Verenigde Staten. Op het moment dat de meeste investeringen van Europese landen in de Verenigde Staten worden gedaan, word je juist afhankelijker van die Amerikaanse systemen. Daarmee lijk je niet je beoogde doel te bereiken.
Europese wapens
Een Europese wapenindustrie en eigen systemen ontwikkelen zijn niet binnen een jaar gerealiseerd. Dat is de realiteit waar Europese beleidsmakers een antwoord op moeten vinden. Daarom zou het geld het beste gestoken kunnen worden in de transitie naar Europese wapensystemen, aangezien dit jaren zal kosten. Europese krijgsmachten zijn vooral als het gaat om inlichtingendiensten en satellieten sterk afhankelijk van de Verenigde Staten. De verwachting is dat Europa tenminste 10 jaar nodig heeft voor zo’n transitie op het gebied van inlichtingen.
Sommige mensen stellen dat het kopen van tijd en Trump erbij houden de beste strategie is. Toch lijkt dit een riskante strategie, omdat het opzetten van een eigen Europese wapenindustrie en systemen jaren zal kosten. Daarom is urgentie nu geboden. Bovendien is het in het belang van Europa dat Europeanen onafhankelijk van de Verenigde Staten hun eigen wapens kunnen produceren. Daar zul je nu mee moeten beginnen. Daar had je eigenlijk op 24 februari 2022 mee moeten beginnen.
Een succes?
Een andere reden waarom het maar de vraag is of je deze NAVO-top een succes mag noemen, is vanwege Trumps politiek aangaande Oekraïne. In maart zette Trump de steun aan Oekraïne stop. Inmiddels zijn de wapenleveranties weliswaar hervat, toch blijft de steun voor Oekraïne daarmee onzeker. Daarnaast blijft het boven de markt hangen dat Trump Amerikaanse troepen uit Europa wil terugtrekken. Bovendien gaat Rusland door met het bombarderen van Oekraïense steden, omdat er nauwelijks afschrikking is. Rusland weet dat het inzetten van drones tegen civiele doelen niet zal leiden tot militaire acties vanuit het Westen. En daarom gebeurt het.
Afschrikking
Een gebrek aan afschrikking leidde steeds tot verdere Russische agressie. Het begon in Tsjetsjenië (1994), daarna in Georgië (2008) en vervolgens in Oekraïne (2014-heden). Daarom is afschrikking zo belangrijk. Er is bovendien geen historisch voorbeeld te vinden waarin de agressor zijn zin geven heeft gewerkt. Het leidt doorgaans tot verdere agressie. Althans, dat laten historische voorbeelden zien. Net als bij dieren is daarom afschrikking belangrijk. Een leeuw zal altijd voorzichtig zijn om een neushoorn of olifant aan te vallen. De leeuw kiest daarom liever voor een gazelle.
Imago
Ik blijf na de NAVO-top vooral met vragen zitten. Krijgt Oekraïne de toegezegde patriotsystemen van Trump, of waren het vooral mooie woorden voor de bühne? Is het anti-Europese sentiment onder de MAGA-achterban daadwerkelijk afgenomen na deze NAVO-top? En is het idee om Amerikaanse troepen uit Europa terug te trekken van de baan na deze top? Je kunt alleen de NAVO-top een succes noemen als deze hoofdpijndossiers zijn opgelost. Uiteindelijk zul je Trump moeten beoordelen op zijn daden en niet op zijn woorden. Zeker gezien de dagelijkse stemmingswisselingen van deze president. Trumps woorden zijn sterk afhankelijk met wie hij voor het laatst heeft gesproken. Het is daarom voorbarig om deze NAVO-top nu al een succes te noemen.
Het volgen van Oekraïne, de NAVO, internationale betrekkingen, geschiedenis, boeken en academische papers lezen en het doen van achtergrondanalyses kost tijd en moeite. Desinformatie is in een paar seconden verspreid, terwijl het ontkrachten ervan veel meer tijd kost. Ik ben dankbaar dat ik kan schrijven waarover ik wil en op welke manier. Maar dat kan ik alleen maar doen door lezers zoals u. Met een (kleine) bijdrage of abonnement kunt u mijn werk mede mogelijk maken. Mocht u mijn analyses doorgaans ook per mail willen ontvangen dan kunt u zich via deze link aanmelden op mijn nieuwsbrief.