Putin is known for taking liberties with history. You have probably heard him say that NATO should not have expanded. According to Russia, U.S Secretary of State James Baker allegedly promised Gorbachev in 1990 that this would not happen. This promise was supposedly made when the Soviet Union agreed to the reunification of Germany in 1990. Yet, by 2024, several countries east of Germany had become NATO members. Russian propagandists use this to claim that the West betrayed Russia. But is that really true? Did NATO actually make such a promise, or is this Russian fake history? And what was the context in which Baker is said to have made these statements? In this article, we delve into the historical background of this ‘promise.’
In april 1945 kwamen diplomaten uit 50 landen bijeen in San Francisco om de basis te leggen voor een nieuwe wereldorde. Het Europese continent had twee wereldoorlogen en de Holocaust meegemaakt. Ook buiten Europa, zoals in China en Korea, had de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog diepe wonden geslagen. De wereld had behoefte aan vrede en stabiliteit. De Volkenbond die opgericht was na de Eerste Wereldoorlog, was de voorloper van de Verenigde Naties. En toch kon de Tweede Wereldoorlog niet voorkomen en dus was er behoefte aan een internationaal instrument die vrede kon waarborgen en mensenrechten beschermen. Vanuit deze gedachtegang ontstond de Verenigde Naties, waarin mensenrechten en het tegengaan van expansiedriften centraal kwamen te staan. Anno 2024 is het echter de vraag of de Verenigde Naties nog steeds die rol kan vervullen. Misschien blijkt de Verenigde Naties een instrument van de twintigste eeuw te zijn geweest.
Poetin staat erom bekend een loopje met de geschiedenis te nemen. U heeft hem vast wel eens horen zeggen dat de NAVO niet had mogen uitbreiden. Volgens Rusland zou de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, James Baker, in 1990 aan Gorbatsjov hebben toegezegd dat dit niet zou gebeuren. Dit zou de Amerikaanse Minister hebben gedaan toen de Sovjet-Unie akkoord ging met de hereniging van Duitsland in 1990. Toch zijn in 2024 verschillende landen ten oosten van Duitsland NAVO-lid geworden. Russische propagandisten gebruiken dit om te beweren dat het Westen Rusland zou hebben bedrogen. Maar is dat wel waar? Heeft de NAVO echt een belofte gedaan, of is dit Russische fake history? En wat was de context waarin Baker deze woorden zou hebben uitgesproken? In dit artikel duiken we in de historische achtergrond van deze ‘belofte’.
In de zomer van 2020 bezetten duizenden studenten, jongeren, docenten en rechters de straten van Minsk en scandeerden: ‘Vertrek’ naar Lukashenko. Het was een kraakheldere boodschap aan de Belarussische dictator. Helaas bleken de democratische opstanden van korte duur te zijn. De Belarussische revolutie werd in het najaar van 2020 wreed onderdrukt door een regime dat de traditie van autoritaire en machtsbeluste tsaren voortzette. De gebeurtenissen in Minsk herinneren ons eraan hoe kwetsbaar een democratie is en dat ze voortdurend beschermd moet worden tegen machtsbeluste dictators en demagogen. Het Westen draagt daarom de verantwoordelijkheid om democratieën met hand en tand te verdedigen. Dit beperkt zich niet tot de eigen landsgrenzen. Ook de dappere demonstranten in Belarus en Iran verdienen onze steun, want ook zij strijden, net als Oekraïne, dagelijks voor hun vrijheid.
