Bijna drie jaar geleden viel Rusland Oekraïne met grof geweld binnen. Het was de grootste militaire operatie op het Europese continent sinds de Tweede Wereldoorlog. Het zal u misschien verbazen, maar Poetin dacht werkelijk dat een aanzienlijk deel van de Oekraïners zijn troepen met Russische vlaggetjes zou verwelkomen.
Poetin rekende op een triomf op zijn twintig jaar lange presidentschap, maar het werd een geopolitieke misrekening met historische proporties. Volgens Washington stierven er al meer dan 100.000 Russen voor Moskou’s imperiale fantasieën. Rusland had met deze weerstand geen rekening gehouden.
Wat volgde, waren gruwelijke (genocidale) oorlogsmisdaden: van Mariupol tot Bucha, van de executie van Oekraïense burgers en krijgsgevangenen tot de deportatie van Oekraïense kinderen. Dit roept de vraag op: waren deze oorlogsmisdaden onderdeel van een geplande massavernietiging of juist het gevolg van een mislukte invasie?
Het einde van het jaar nadert. De kerstdagen zijn achter de rug, het hertenbiefstuk is op, en we kijken vooruit naar het nieuwe jaar. Langzaam begint de vraag op te spelen: kopen we vuurwerk? En wat worden onze goede voornemens? Goede voornemens ontstaan doordat we terugblikken en reflecteren op het afgelopen jaar: wat ging goed, en wat ging minder goed? Dat geldt niet alleen voor ons persoonlijk, maar ook voor het geopolitieke jaar. Het was een bewogen jaar. Om het overzichtelijk te houden, bespreken we vijf gebeurtenissen die illustratief waren voor 2024.
Begin december heb ik een gastcollege gegeven aan de Haagse Hogeschool over spanningen in onze samenleving. Spanningen die Rusland actief aanwakkert. Toen ik op sociale media aangaf dat ik hierover een college had gegeven, stroomden de vragen binnen: “Is het ergens terug te kijken?” Helaas niet, moest ik toegeven. Wat ik wèl kan doen, is hier uitleggen wat ik tijdens dat college heb verteld. Dat Rusland onze democratische samenleving ondermijnt via hybride oorlogsvoering, bijvoorbeeld door desinformatie te verspreiden en sabotageacties uit te voeren tegen onze vitale infrastructuur. Oftewel, deze oorlogsvoering raakt jou direct in je persoonlijke leven. En daarmee is dit ook jouw oorlog. Of je dat nu wilt of niet.
Niet mijn oorlog
Veel mensen zeggen: “Dit is niet mijn oorlog.” Dat klinkt geruststellend, een manier om je af te sluiten van de horrorbeelden uit Oekraïne. Maar het probleem is niet zo simpel: dit is wèl jouw oorlog, en ik zal uitleggen waarom. Rusland ziet democratieën aan haar grenzen als een bedreiging voor haar huidige regime. Dat is de belangrijkste reden waarom Rusland Oekraïne binnenviel, maar ook ingreep om de revoluties in Belarus en Kazachstan in de kiem te smoren. Ruslands hele verhaal over de geschiedenis en de NAVO is niets meer dan een handige marketingtruc om de oorlog in Oekraïne mee te verkopen, zowel binnen als buiten Rusland. Helaas zijn er genoeg Nederlanders die erin trappen. U toch niet, mag ik hopen?
Twitter is Twitter niet meer, daarover zijn we het allemaal wel eens. Wat ooit een plek was waar journalisten met geïnteresseerden in discussie konden gaan, is nu een speelplaats voor geschreeuw, racisme en desinformatie. Je kunt Twitter niet openen zonder iemand tegen te komen die je de huid vol scheldt, of je ziet pornoachtige content. Zelfs een achtjarige kan dit zien. Het platform wordt steeds minder gebruikt, en dat is niet gek. Want zeg nou zelf: wie wil zijn vrije avond besteden om als pispaal te dienen? Mensen haken massaal af en zoeken naar alternatieven zoals BlueSky, Threads, of stoppen helemaal met sociale media.
Er was een tijd dat ik met plezier mijn ochtenden begon op Twitter. Het was een plek waar ik wat van kon leren of een leuke discussie kon voeren. Maar steeds vaker merk ik dat ik het platform met tegenzin open, vooral vanwege de negatieve reacties en het steeds polariserendere klimaat. Het probleem van Twitter reikt echter veel verder dan onze persoonlijke gemoedstoestand. Twitter tast zelfs de hoeksteen van onze democratie aan. In dit essay leg ik uit waarom.
Donald Trump weet hoe je de aandacht trekt. Met grote woorden en simpele oplossingen presenteert hij zichzelf als dé man die complexe problemen met één pennenstreek oplost. In 2016 won hij de verkiezingen met de belofte van de muur die Mexico zou betalen, zogenaamd als oplossing voor het migratievraagstuk. Onzin natuurlijk. De muur werd het symbool van grootspraak zonder resultaten.
Tijdens de afgelopen presidentsverkiezingen (november 2024) was het weer raak. Trump haalde opnieuw alle krantenkoppen met zijn uitspraak dat hij binnen één dag vrede in Oekraïne kon realiseren. Vrede? Binnen 24 uur? Met Poetin aan tafel? Dezelfde Poetin die Oekraïners constant ‘nazi’s’ noemt en via zijn staatsmedia genocidale retoriek verspreidt? Wat gebeurt er met de miljoenen Oekraïners in bezet gebied? Trump hoeft immers niet in een Russische dictatuur te leven. Terwijl Russische bommen nog dagelijks Oekraïense steden raken, denkt Trump dat een paar gesprekken met Poetin genoeg zijn om deze oorlog te stoppen. Of geeft hij Poetin gewoon zijn zin? In dit essay analyseren we Trumps ‘vredesplan’. Wat stelt hij precies voor? Hoe haalbaar is het? En wat zijn de gevolgen als deze plannen werkelijkheid worden?
