Zondag 12 oktober had een dag als zovelen moeten zijn.
Op het Museumplein in Amsterdam kwam een menigte bijeen. Ze demonstreerden tegen migratie.
Maar het ging al snel niet meer over migratie. Er wapperden prinsenvlaggen.
De menigte scandeerde: ‘Timmermans, vieze kankerjood, val maar snel dood.’
Is dit een incident of vooral een illustratie van iets groters?
Iets verderop zat Frans Timmermans op een terras, waar hij werd geïnterviewd door RTL.
Later die dag volgde het RTL-debat tussen de vier grootste partijen.
Een paar activisten waren naar de fractieleider van GroenLinks–PvdA toegestormd en hadden hem uitgescholden.
Een van hen stak zijn arm uit. Het beeld liet niets aan de verbeelding over: het was een Hitlergroet.
Ongeacht je politieke kleur of mening, politici intimideer je niet.
Het was niet de eerste keer dat een anti-migratiedemonstratie uit de hand liep.
Ook de demonstratie op het Malieveld op 20 september sloeg al snel om in rellen.
Politiebusjes werden in brand gestoken en agenten mishandeld.
Toch lees ik de laatste tijd vooral analyses over hoe zo’n demonstratie uit de hand kon lopen.
Het probleem lijkt breder te zijn dan één demonstratie die uit de hand liep. Vaak wordt er ingezoomd op een incident.
Maar is het niet vooral een symptoom? Een symptoom van de normalisering van extreemrechts gedachtegoed?
Trump heeft gelijk. Ja, dat hoor je mij niet vaak zeggen. En het zal ook niet vaak terugkomen op mijn website. Maar soms moet je het toegeven. Trump vindt dat Europa moet stoppen met het kopen van Russische olie en gas. Het is toch gek dat de roep om hiermee te stoppen van notabene president Trump moet komen? Want hierin heeft de Amerikaanse president gelijk. Europeanen kunnen namelijk niet beweren dat Rusland de oorlog in Oekraïne moet verliezen en tegelijkertijd voor miljarden euro’s de Russische oorlogseconomie draaiende houden. Ja, dat doen we aan de benzinepomp, en dat doen we door Russische olie en gas te kopen. De Europese Unie geeft 18 miljard euro steun aan Oekraïne tegen 21 miljard aan de import van Russische olie en gas. Dat is een ongemakkelijke waarheid. Toch moeten we het erover hebben met de verkiezingen in aantocht.
We krijgen de Russische drones niet onder controle. En dat is zorgelijk. Dit gaat over de veiligheid van Europa. Het is bijna elke week raak. Russische drones en soms zelfs vliegtuigen schenden het NAVO-luchtruim. Rusland test onze reactie. Niets doen is geen optie meer.
Bang
Ik begrijp dat mensen bang worden van het idee om Russische drones of vliegtuigen neer te schieten. Er zijn alleen geen makkelijke oplossingen meer. Dat is het eerlijke antwoord. Elke maatregel heeft risico’s. Maar aan niet ingrijpen kleven ook vergaande risico’s. En dat lijkt niet iedereen zich te realiseren.
We moeten het over Victor Orban hebben. Maar wie het nieuws over Hongarije vooral via sociale media volgt, krijgt al snel verschillende karikaturen over Orbán voorgeschoteld. De algoritmes van sociale media werken bubbelvorming in de hand. Kijk je op YouTube een filmpje over de Holocaust, dan moet je oppassen dat je niet meteen naar een Holocaustontkenner doorscrolt. Ja echt, zo snel kan dat gaan.
Ben je progressief, dan zie je hem vaak als de loopjongen van Poetin. Maar ben je conservatief, dan is hij opeens “de hoeder van de christelijke waarden.”
Toch laat de werkelijkheid zich niet vangen door zulke simplistische karikaturen. De echte wereld en dus niet die van je scherm is veel minder spectaculair. Maar dat verkoopt niet, ophef en karikaturen wel. Maar wat is Orbáns Oekraïnepolitiek? Orbán pleit net als president Trump voor onderhandelingen. Hij noemt het eufemistisch vrede en blokkeert wapenleveranties aan Oekraïne.
Maar waarom doet hij dat? Komt dat voort uit een ideologische overtuiging of is hij pragmatischer dan de krantenkoppen ons soms doen vermoeden?
Om antwoord op die vragen te krijgen, belde ik met Huub Bellemakers. Voor Huub is Boedapest net zo vertrouwd als Den Haag voor de meeste Nederlanders.
Vluchtelingencrisis
Europeanen leerden Orbán pas echt kennen tijdens de vluchtelingencrisis van 2015.
Hij zette zich af tegen Merkels beroemde “Wir schaffen das.” Daarmee kwam hij lijnrecht tegenover de Europese Unie te staan.
Orbáns harde vluchtelingenbeleid wordt vaak gezien als ideologisch. Volgens Bellemakers is Orbán vooral een politicus bij wie machtsbehoud centraal staat. De Hongaarse premier heeft dus behoefte aan een confrontatie met Brussel. Datzelfde geldt voor zijn Oekraïnepolitiek. Het is allebei primair bedoeld om zich af te zetten tegen Brussel, concludeert Bellemakers.
Zo weet Orbán kritiek op het uithollen van de rechtsstaat in te ruilen voor wapensteun aan Oekraïne. Toch bijzonder hoe Hongarije, met iets meer inwoners dan de Randstad, de buitenlandse politiek van Brussel kan verlammen.
Is Europa bereid zichzelf te verdedigen tegen Rusland? En zijn we bereid samen met de Oekraïners ons continent te beschermen tegen Russisch imperialisme?
Deze vraag spookt steeds vaker door mijn hoofd. Vooral omdat het mijn generatiegenoten zijn die nu in de loopgraven sterven.
Toch komt de discussie over Europese grondtroepen in Oekraïne te vroeg. De vraag is niet of we bereid zijn troepen naar Oekraïne te sturen. Nee, de vraag is of we bereid zijn te vechten voor onze vrijheid.
Ik ben daar niet zeker van. We lijken allemaal te duiken voor de daadwerkelijke vraag: zijn Europeanen bereid hun leven te geven voor Kharkiv en Dnipro?
