Soms zie je iets gebeuren waarvan je meteen voelt: dit is groter dan het moment zelf.
Dat had ik bij de ontmoeting tussen Trump en Zelensky in de Oval Office, afgelopen februari (2025). Het was niet één zin, één blik of één gebeurtenis. Nee. Het zat in de houding, in de spanning in de kamer, in de pijnlijke stiltes. Je zag de breuk ontstaan. En je wist: dit gaat de geschiedenisboeken in. Tarantino had het script kunnen schrijven. En er een Oscar mee kunnen winnen.
Elf jaar geleden zat ik met mijn ouders en broer op een terras in Laos. We reisden door Zuidoost-Azië, en hadden af en toe wat wifi, vooral fijn om te checken hoe FC Groningen het had gedaan. De wedstrijd van FC Groningen tegen het Schotse Aberdeen (voorronde Europa League) zou normaalgesproken het belangrijkste nieuws van die dag zijn geweest. 17 juli 2014 begon zoals de meeste dagen die vakantie: geen nieuws, geen bereik en als we wel wifi hadden, dan gebruikten we het om de mooie foto’s van die dag te delen met vrienden en familie. Dat zou op 17 juli ook het geval zijn. Dachten we.
Tot we gingen zitten.
Toen we weer wifi hadden, stroomden de berichten binnen.
Langzaam drong het tot ons door: er was een Nederlands passagiersvliegtuig neergeschoten boven Oekraïne. En wij hadden er in kunnen zitten. En misschien dachten mensen dat we erin zaten. We vlogen een paar dagen eerder met de KLM ook boven Oekraïne. Misschien dachten sommige mensen wel dat wij aan boord zaten. We hadden namelijk niet aan iedereen onze precieze vertrekdatum verteld.
Iedere Nederlander weet nog waar hij was toen hij het nieuws over de MH17 hoorde. Het neerschieten van de MH17 is onderdeel van ons collectieve geheugen geworden.
En toch, elf jaar later, is er een groep Nederlanders die zegt dat de oorlog in Oekraïne ‘niet onze oorlog zou zijn.’ De slachtoffers van MH17 wilden ook niet dat dit hun oorlog werd. Maar het Kremlin maakte het wél tot hun oorlog.
Er zijn drie redenen waarom de oorlog in Oekraïne wel de oorlog van alle Nederlanders is.
De NAVO-top werd als een succes gepresenteerd. Maar was dat het ook? Het beeld dat naar buiten kwam was dat alles koek en ei was. Dat is maar de vraag.
De NAVO-top deed mij enigszins denken aan het begin van Het Diner van Herman Koch. Iedereen wist dat er een moord was gepleegd, maar tijdens Het Diner mocht er aanvankelijk niet over gesproken worden. De NAVO-top wekte bij mij een vergelijkbare setting op. Het leek alsof de harmonie bepalend was en daardoor controversiële onderwerpen werden vermeden. De vraag is of dat in het belang van de alliantie is.
Als historicus leer je ook om te letten op dingen die juist niet worden gezegd.
Over de onzekerheid van Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne daarover werd niet gesproken. Trump schortte de Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne in maart (2025) tijdelijk op. Ook over het feit dat Trump Amerikaanse troepen uit Europa wil terugtrekken daarover werd evenmin gesproken. Althans niet in de openbaarheid. Terwijl de alliantie het juist over deze vragen zou moeten hebben op zo’n belangrijke top.
Het gaat Rusland niet om de Russischtaligen. Het gaat Rusland niet om de ‘denazificatie’ van Oekraïne. En het gaat Moskou ook niet om de NAVO. De oorlog in Oekraïne gaat namelijk niet om Oekraïne. De oorlog gaat over Rusland. Over hoe Rusland zich moet verhouden in een wereld waarin het niet langer een wereldmacht is.
Rusland accepteert niet dat Oekraïners geen Russen zijn. Rusland lijkt de Oekraïense cultuur te willen vernietigen. Dat is de conclusie die ik in maart 2022 helaas heb moeten trekken. Dat is de conclusie die u ook zou moeten trekken. Sla Poetins essay uit 2021 erop na. Daarin wordt niet gesproken over de NAVO, maar over dat Rusland en Oekraïne één natie zijn. En dat herhaalde Poetin afgelopen vrijdag nog eens. Maar dan als rechtvaardiging om heel Oekraïne te bezetten. Niemand kan in Poetins hoofd kijken. Maar gezien het Russische handelen (het de-Oekraïniseren van bezet gebied) lijkt het doel helder te zijn: Rusland wil de Oekraïense staat zoals we die kennen vernietigen en Oekraïners russificeren.
De uitspraak van Trump over artikel 5 heeft tot veel ophef geleid. Trump zei dat artikel 5 ‘afhangt van de vorm/definitie.’ Wat kan hij hiermee bedoelen? Wat doet artikel 5 en wat betekent het?
