Long read: Twitter bestaat niet meer
Op dinsdag 5 november won Donald Trump de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het was geen nek-aan-nekrace zoals velen hadden voorspeld. Trump won vrij eenvoudig. Bijna direct volgde een leegloop van Twitter naar BlueSky. Niet zozeer dat er accounts werden opgeheven, dat gebeurde ook, maar vooral dat de engagement zich begon te verplaatsen. Mensen zochten naar alternatieven voor Twitter, weg van Musk en zijn platform, waar extreemrechts hoogtijdagen viert. Weg van oligarch Musk, die straks onderdeel wordt van de regering Trump. Sinds 2021 versla ik de oorlog in Oekraïne op Twitter. Dit jaar tikte ik de 14 duizend volgers aan, maar mijn bereik is sinds het uitbreken van de oorlog nog nooit zo laag geweest. Dan vraag je je af: heeft Twitter-duiding nog zin?
Twitter is Twitter niet meer
Elon Musk beloofde ‘neutraliteit’ toen hij Twitter overnam, maar het platform is nu een proeftuin voor Trump en Poetin geworden. Een vrijplaats voor desinformatie, socialemedia-relletjes en intimidatie tegen progressieve en pro-Oekraïense geluiden. Gewelddadige inhoud, seksistische en racistische berichten en zelfs openlijke Hitler-verheerlijking domineren nu de tijdlijn en worden soms zelfs aangemoedigd door deze Twitter-CEO, met commentaar als ‘interessant’.
Negativiteit
Ook onder de berichten van de NOS, zijn de reacties soms niet te harden. Het is een vrijplaats van racisme en beledigen geworden, maar zo hoeft Twitter niet te zijn. Prominente academici, zoals Beatrice de Graaf hebben besloten om Twitter de rug toe te keren. Sommige kranten, zoals Trouw besloten ook te vertrekken. En op 12 november 2024 besloot The Guardian niet langer te posten op Twitter. Voor mij is Twitter niet meer wat het geweest is: een vrijplaats om interessante meningen te horen en het laatste nieuws te volgen, over Oekraïne of ander nieuws. Alleen pro-Oekraïense of progressieve content bereikt mensen nog als het prikkelend of controversieel is. Maar is dat hoe ik mijn werk wil presenteren?
Verharding
Als student (afgestudeerd in 2022) ging ik vaak in discussie op Twitter. Soms stelde ik scherpe vragen, maar dat kon toen allemaal. Na mijn afstuderen en het uitbreken van de oorlog in Oekraïne bleef dit mogelijk. In mijn draadjes in het voorjaar van 2022 zie je nauwelijks beledigingen, zelfs niet van mensen die het oneens waren. Maar die tijd ligt achter ons. Nu worden we overspoeld door trollen en anonieme accounts die zelfs Hitler adoreren. Musk noemt het vrijheid van meningsuiting.
Niet alleen trollen
Ik heb het erg lang geprobeerd, misschien wel tegen beter weten in. Ik probeerde zelfs nog met mensen het gesprek aan te gaan die onredelijk waren. Zelfs met mensen die kleinerende termen als ‘jongetje’ en ‘knulletje’ gebruiken om mijn expertise te ondermijnen of mijn analyses niet serieus te nemen omdat ik pas recent de Baltische landen bezocht. Dit soort termen zijn puur bedoeld om te beledigen, te provoceren of om mijn deskundigheid te ondermijnen. Mijn kennis komt voort uit het bestuderen van bronnen en het lezen van boeken en academische literatuur. Als je ergens fysiek aanwezig bent, stelt het je in staat om het land nog beter te begrijpen. Een senior journalist zou zoiets toch moeten aanmoedigen, zou je denken. Het is niet dat ik geen debat wil voeren. Je kunt alleen debatteren met mensen die oprecht zijn. Mensen die zich tot dit gedrag verlagen, zijn niets minder dan online pestkoppen. Daar trek ik een grens, hier scheiden onze wegen.
Mijn zichtbaarheid
Mijn zichtbaarheid op Twitter is drastisch afgenomen. Nu klaagt iedereen wel eens over de zichtbaarheid, maar mijn data laten duidelijk zien dat mijn zichtbaarheid een jaar geleden met 6 duizend volgers hoger lag dan nu met 14 duizend volgers. En ik ben niet de enige. Zonder prikkelende uitspraken bereikt mijn werk bijna niemand meer. Sinds september is mijn zichtbaarheid in een vrije val beland. Ook Pekka Kallioniemi, degene achter alle vatniksoeps, tweette vandaag dat zijn zichtbaarheid ook flink is afgenomen. Genoeg om irrelevant te worden. Deze manipulatie zorgt ervoor dat Twitter allesbehalve de vrijheid van meningsuiting bevordert.
BlueSky als alternatief
Sinds ik actief ben op BlueSky, merk ik een wereld van verschil. Mensen zien mijn content weer, en ik krijg zelfs meer engagement dan met 14 duizend volgers op Twitter. Ik kreeg enorm veel privéberichten van mensen die blij zijn dat ik er weer ben. Hoewel we elkaar wederzijds volgen op Twitter, zien we elkaar gewoonweg niet meer.
Ook opiniemaker op Antipopulista, Bram van Gendt, tweette op Twitter dat hij mij niet meer zag, terwijl hij mijn content altijd waardeerde. Ik heb het echt lang geprobeerd, maar met een lekke band kun je geen wielerwedstrijd winnen.
BlueSky is wat Musk beloofde
De afgelopen 48 uur heb ik vooral doorgebracht op BlueSky. En dan pas realiseer je hoe giftig, hoe ongezond Twitter is geworden. Bovendien lijkt mijn zichtbaarheid daar groter te zijn, terwijl mijn volgersaantal op twitter een factor zeven groter is.
Eigenlijk is BlueSky precies wat Musk beloofde dat Twitter zou worden: een plek voor vrijheid van meningsuiting, zonder censuur. Op Twitter wordt je zichtbaarheid zelfs beperkt als je iets over BlueSky zegt.
Vandaar dat er nu een rage is over ‘de app die niet genoemd mag worden’ of ‘de Blauwe Luchten’. Musk kocht Twitter zogenaamd voor de vrijheid van meningsuiting, maar het platform lijkt nu meer op een censuurmiddel, een speelbal voor manipulatie ten gunste van Trump en Poetin.
Aan een dood paard trekken
Mijn zichtbaarheid op Twitter is sinds de oorlog nog nooit zo laag geweest. Ondanks 14 duizend volgers correspondeert dit niet meer met mijn bereik. Daarom blijf ik wel posten, maar ik investeer niet meer in Twitter. De engagement verschuift naar BlueSky, en draadjes verschijnen op beide platforms. Twitter wordt mijn secundaire platform, want ondanks de negativiteit zijn er gelukkig nog altijd ‘leukerds’ die mijn content waarderen. Ik zal er dus niet verdwijnen, maar ondanks dat ik soms nog best wat likes en retweets krijg, resulteert dat nooit in echt veel zichtbaarheid.
Risicospreiding
Volledig vertrekken van Twitter is allesbehalve makkelijk. Misschien dat ik op den duur echt vertrek, als Twitter enkel nog bestaat uit extreemrechtse larpers en Russische en – of extreemrechtse propagandisten. Toch probeer ik de komende tijd nog tegengas te geven. Ik denk dat spreiden goed is. Voor mij is de beperkte zichtbaarheid en de leegloop qua engagement op Twitter ronduit slecht nieuws.
Donaties en nauwelijks weekend
Voor mijn factchecks, analyses en draadjes krijg ik soms een donatie. Het is in feite mijn loon. Hoe verschrikkelijk de dagelijkse haat ook is, ik zal op Twitter blijven zolang alternatieven nog te klein zijn. BlueSky is veel kleiner. Nu is voor mij al niet mogelijk om van mijn draadjes en artikelen rond te komen. Ik leef van mijn spaargeld, wat in feite mijn studieschuld is. Ik werk daarom ook nog één dag per week ergens anders (in de stad mensen om hun mening vragen voor de gemeente) om toch rond te komen. Als mijn zichtbaarheid opdroogt, betekent dat minder inkomsten, en die financiële onzekerheid levert me stress op. Toch lijkt het beter voor de mentale gezondheid, om ondanks het verlies in inkomen wél te minderen met Twitter.
Mentale gezondheid
Twitter doet wat met je. Lang dacht ik dat het allemaal wel meeviel. Totdat ik dus op BlueSky kwam in een omgeving die erg op Twitter leek. Ik ging reflecteren en realiseerde wat voor shit ik eigenlijk over me heen krijg en dat is niet gezond. Twitter heeft een grote impact op mijn mentale gezondheid. Ik merk dat ik steeds feller op trollen reageer, of met tegen haters wil verdedigen. Dit is iets wat ik helemaal niet wil en wat bij mij past. Twitter trekt je gewoonweg mee in hun negativiteit.
Russische propaganda
Toch blijf ik doorgaan: ik blijf verslag doen van de gruwelijkheden in Oekraïne. Ik blijf factchecks doen om Russische propaganda aan de kaak te stellen en om de uitspraken te ontkrachten van Nederlandse Poetinlovers die beweren dat Oekraïne de oorlog zelf heeft uitgelokt. Ik blijf geschiedenis-draadjes maken om de Oost-Europese geschiedenis. Ook blijf ik het perspectief van de Baltische landen onder de aandacht houden. En ook om de ‘leukerds’ die mijn werk waarderen, content te bieden. Ik zal Twitter dus als een secundair platform behouden, om in contact te blijven met deze mensen.
Twitter is Twitter niet meer
Maar mijn aanwezigheid op Twitter zal afnemen. Twitter is simpelweg niet meer het platform voor burgerjournalistiek dat het ooit was, en voor echte, gezonde engagement moet je nu op BlueSky zijn. Ik hoop wel dat langzaam ook wat meer rechts georiënteerde, beschaafde gebruikers op het medium komen, als tegengas. Toch hoef je een onmiddellijk vertrek niet te verwachten.
Het begon zo mooi
In de zomer van 2006 kwam opeens Twitter met een heel ander concept, dan haar concurrenten MSN, Hyves en Facebook. Het was een soort openbare SMS dienst. In de eerste jaren keek men daar nogal vreemd naar. Hoe zou je ooit een gesprek met elkaar kunnen voeren in 160 karakters? Daarom had je in het begin ook vaak korte berichten, zoals ‘mooie dag gehad. Genoten van het weer.’
In de eerste jaren werd het vooral populair onder techies, maar langzamerhand kwamen de media en politici en ging het opeens razendsnel. Twitter werd de plek om live-events te volgen en het allersnelst het nieuws binnen te krijgen. De Arabische Lente liet de kracht van Twitter zien. Door Twitter konden protestbewegingen massaal mensen mobiliseren.
De gebeurtenissen, maar ook de duiding kwam razendsnel. Daardoor werd Twitter misschien nog wel meer dan Facebook de plek voor het bepalen van de publieke opinie. Ook voor mij bood het de ruimte om als student geschiedenis van de internationale betrekkingen om mijn visie op de oorlog in Oekraïne te geven. Vooral gezien ik al jaren boeken over de geschiedenis van Rusland en Oekraïne had gelezen.
Breekpunt
Op Twitter ging die polarisatie nog sneller bij de toetsenbord ridders die in de anonimiteit konden opereren. De miljoenen neppe accounts, anonieme trollen overheersen het platform, waardoor je nog zelden wat interessants ziet. Mijn tijdlijn wordt imiddels met allerlei troep overspoeld waarin ik niet geïnteresseerd bent. Ik krijg dagelijks Hitler adoraties en ‘tietendraadjes’ te zien. Twitter is Twitter niet meer. Musk is hiervoor verantwoordelijk door na zijn overname van Twitter nagenoeg de gehele moderatie af te schaffen en het weer toelaten van extreemrechtse influencers.
Community
Wat mensen zich niet realiseren, is dat Twitter helemaal geen open riool hoefde te worden. Bovendien was Twitter niet alleen een nieuws app, maar ook een gemeenschap. Een schitterende gemeenschap, zoals blogger Wouter Louwerens vlak na de overname door Musk betoogde.
Nostalgie
Oudgedienden van Twitter kennen bijvoorbeeld de virale tweet van Abbie Chalgoum die een speelgoedstofzuiger kocht en zijn vriendin die hem uitlachte. Twitter was tussen 2012 en 2018 een prachtige community, geen open riool, maar een plek van vriendelijkheid, gemoedelijkheid en open discussies. Mensen die nu BlueSky wat tam vinden, kennen Twitter pre Corona niet. Musk heeft misschien eigendom over Twitter, maar niet over de gemeenschap. Daarom zien we deze prachtige community, inmiddels aangevuld met nieuwe leden, langzaam naar BlueSky verhuizen. Juist om weg te gaan uit de negatieve spiraal van het open riool dat Twitter is geworden.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Ik roep politici en journalisten op om langzaam naar BlueSky te migreren en daar actief te worden. Twitter is verworden tot een open riool waar intimidatie de norm is geworden. Ook de overheid zou gefaseerd moeten vertrekken, als Twitter niet ingrijpt.