De Europese geopolitieke winterslaap is voorbij: een pleidooi voor een Europees Marshallplan
Dat er een geopolitieke omwenteling plaatsvindt, dat hoef ik u niet te vertellen.
Het is zelfs bijna een cliché geworden.
Toch zal ik deze boodschap moeten herhalen.
Want politici lijken de urgentie volledig te missen: Europeanen kunnen niet langer voor hun veiligheid op Amerika vertrouwen.
Vandaar deze oproep aan politici om de realiteit onder ogen te zien, hun oordoppen op te bergen en de sleutel weg te gooien.
Stop met het pessimisme, want door efficiënt samen te werken kan er namelijk heel veel wél.
Groundhog Day
Bijna elke kerstvakantie kijk ik naar Groundhog Day.
Het is inmiddels een guilty pleasure geworden.
Op het moment dat ik dit schrijf, is het geen kerst maar een winderige herfstavond.
In Groundhog Day beleeft de hoofdpersoon steeds opnieuw dezelfde dag.
Dat gevoel heb ik steeds opnieuw als ik naar Europese leiders kijk. Europese politici blijven Trump naar de mond praten.
De illusie die Merz, Tusk, Macron en Starmer lijken te hebben, is dat ze Trump daarmee kunnen bijsturen.
Anders doe je dat niet.
Ze hopen hiermee dat Trump extra wapens zal leveren aan Oekraïne.
Maar één telefoontje van Poetin en maanden aan Europese diplomatie is als sneeuw voor de zon verdwenen.
Dit proces van Trump naar de mond praten herhaalt zich nu al bijna een jaar en moet stoppen.
10 maanden Trump
Toen Trump net aantrad, leken er daadwerkelijk stappen gezet te worden.
Trump gaf aan dat America First enkel en alleen de Amerikaanse belangen betekende.
De NAVO werd in feite een aanhangwagen van MAGA.
Europese leiders leken die boodschap ook te hebben begrepen.
Er werden stappen gezet voor een Europe First.
Onder Re-Arm Europe leken Brussel en Londen uit een decennialange geopolitieke winterslaap te komen.
Veelbelovend
Maar dat was in maart 2025.
Inmiddels is het oktober 2025, ruim een half jaar later.
Nog steeds is de strategie onveranderd: Trump bespelen in de hoop dat de Verenigde Staten alsnog wapens aan Oekraïne zullen leveren.
Maar als het al zeven maanden niet werkt, is het dan geen tijd om het over een andere boeg te gooien?
Liefdesverdriet
Europese leiders lijken daarom vooral te lijden aan liefdesverdriet.
Ze willen niet onder ogen zien dat het uit is.
Anders kan ik het niet verwoorden.
Van Berlijn tot Parijs, van Londen tot Rome, alle Europese leiders weigeren te erkennen dat Washington heeft besloten te gaan scheiden.
Amerika wil niet langer garant staan voor de veiligheid van Europeanen. En ik snap dat. Het is opmerkelijk dat Europese NAVO-landen hun eigen continent niet adequaat kunnen verdedigen. We hebben te lang op de pof geleefd en moeten nu op de blaren zitten.
Toch lijken Europese leiders erop te speculeren dat Amerika over een paar jaar terugkeert naar de oude situatie. Maar die kans lijkt mij nihil.
De Amerikaanse en Europese belangen zijn allang niet meer hetzelfde. Dus zou je een Europese geopolitieke visie verwachten.
Maar die is er niet.
Joris Luyendijk verwoordde het dit voorjaar perfect: Amerika is niet onze vriend.
En zo is het.
Bovendien verandert Amerika in rap tempo.
De democratie is in gevaar, en Trump kiest duidelijk voor America First en vooral Trump First. Oekraïners zijn hier het eerste slachtoffer van.
Trumps Amerika en de Europese belangen zijn niet hetzelfde.
Trump bespelen
Maar dat is niet per se erg.
Althans niet als er daadwerkelijk stappen worden gezet.
Alleen gebeurt dat onvoldoende.
Dat komt niet omdat het niet kan, maar omdat we het blijkbaar niet willen.
Het gaat hier om politieke wil. Echt doorpakken gebeurt niet. De Italiaanse premier Meloni bijvoorbeeld blijft naar Trump kijken. En ook Mark Rutte probeert Trump voor Oekraïne te winnen. Hierdoor komt een echte Europese visie nauwelijks van de grond.
En dus blijven Europese leiders kijken naar wat Trump doet. Met alle gevolgen van dien.
Dit was alleen een strategie die in het verleden werkte, maar die anno 2025 uiterst riskant is.
Het is alsof je een huis op drijfzand bouwt.
Het gaat goed totdat de bodem langzaam wegzakt.
En toch blijven we in dat huis wonen met het idee: het komt wel goed.
De EU kan een wereldmacht zijn
De Europese strategie doet sterk denken aan een koppige voetbaltrainer die zeven keer op rij dezelfde spelers het veld op stuurt.
Hoewel de club al zeven keer op rij kansloos verloor, stelt de trainer toch dezelfde spelers op.
U verwacht toch ook dat ze de volgende wedstrijd opnieuw gaan verliezen?
Alleen gaat dit niet om een potje voetbal.
Het gaat om de veiligheid en stabiliteit van ons continent.
De Europese Unie is de derde economie van de wereld.
De EU telt 449 miljoen inwoners.
En toch moeten Brussel en Londen steeds aankloppen bij de Verenigde Staten voor het verdedigen van haar eigen continent.
Als Europeaan is dat wat vernederend, nietwaar?
Ik had hoop
Begin dit jaar had ik hoop.
Merz zou de nieuwe bondskanselier worden en Europa bevrijden van het zwakke leiderschap van zijn voorganger Scholz.
Ook Brussel kreeg met Kallas iemand op Buitenlandse Zaken die Rusland als geen ander begreep.
De voormalig premier van Estland waarschuwde al jaren voor de hybride aanvallen van Moskou.
Maar een half jaar later lijkt er niets te zijn veranderd.
De poppetjes zijn weliswaar vervangen, maar het beleid is hetzelfde gebleven.
Nog altijd lopen Europeanen als makke schapen achter de Verenigde Staten aan.
Nog altijd kopen Europese landen hun wapens vooral uit de Verenigde Staten.
Nog altijd hopen Europese leiders Trump te kunnen ompraten om het ‘goede’ te doen voor Oekraïne.
Het kan zo niet langer.
Het roer moet om.
Europees Marshallplan
Trump handelt niet in het belang van Oekraïne. Trump denkt alleen in het belang van Trump.
Daarom is een Europees Marshallplan geboden.
Met als doel om onafhankelijker van de Verenigde Staten te worden.
Maar ook om Oekraïne zelfstandig te kunnen steunen.
En dat kost geld en is niet binnen een jaar gerealiseerd. Dat is het eerlijke antwoord.
Maar bij de pakken neerzitten, is geen optie.
Het kan namelijk wel.
Stop het pessimisme.
Het is niet of, maar wanneer Europa onafhankelijk van de Verenigde Staten zal worden.
Laten we die keuze dus zelf maken.
Anders wordt deze vanzelf voor ons gemaakt.
De Verenigde Staten chanteren ons namelijk nu al.
Daarom stel ik een Europees Marshallplan voor:
- Een Europees subsidiefonds om de Europese wapenindustrie een nieuw leven in te blazen en wapensystemen zelf te ontwikkelen.
- Een Europees initiatief om eigen Europese cloud en softwarecentra in te richten voor de vitale infrastructuur om zo geleidelijk af te stappen van de Amerikaanse cloudservices.
- Een Europees initiatief om eigen vliegtuigen en satellieten te bouwen en daardoor minder afhankelijk te worden van Amerikaanse inlichtingen.
Zonder en mét Amerika
Alleen op deze manier kan het Amerikaanse leiderschap gefaseerd worden vervangen binnen NAVO-verband. De NAVO hoeft hiervoor dus niet te worden opgeblazen.
Alleen Europese-NAVO-landen moeten autonoom kunnen handelen.
Ze moeten kunnen handelen ook zonder de steun van de Verenigde Staten.
Europese landen moeten zelf kunnen bepalen wat ze met hun wapens doen.
Brussel en Londen moeten in haar eigen geopolitieke belang kunnen handelen.
Want hoe kun je een bondgenootschap zijn als het ene lid de andere leden chanteert?
Daarom zullen Europeanen minder afhankelijk moeten worden van de Verenigde Staten.
Maar dat kost tijd. Alleen doe je niks, dan blijven Europeanen chantabel.
En dat heeft gevolgen.
En dat is nog veel duurder dan de beoogde 3,5 procent voor defensie.
Chantabel
Daarom is het realiseren van eigen wapensystemen, software en cloudsystemen cruciaal.
Ook in Nederland.
Toch kiest de Belastingdienst wederom voor Microsoft.
De Nederlandse overheid kiest dus voor kosten-efficiëntie en niet voor veiligheid.
Het debat in Nederland zou ook hierover moeten gaan.
Daarom is een Europees Marshallplan nodig om onafhankelijker te worden van Washington.
Het kan namelijk wél.
Het lukt alleen als we dat ook écht willen.